Fuga do klinkieru powinna być odporna na działanie czynników atmosferycznych takich jak mróz czy woda. Trzeba zwrócić uwagę czy dana fuga do klinkieru może być do stosowania na zewnątrz. Do spoinowania płytek chłonnych poleca się fugę do klinkieru Sopro Saphir 5. Gładka i delikatna powierzchnia fugi, jak również trwałość kolorów wpływają na estetyczny wygląd fugi. Doskonale nadaje się do stosowania w pomieszczeniach o wysokiej wilgotności.
Wzmacnianie nawierzchni dróg, ulic i placów za pomocą płyt i kostki brukowej stanowi jedną z najstarszych metod budowlanych. Jest ona praktykowana do dnia dzisiejszego na wielu budowach dróg i ulic.
W zależności od rodzaju drogi czy placu i sposobu ich wykorzystania (obciążenia użytkowe, maszyny czyszczące itp.) – rozróżnia się dwie metody budowy: „sztywną” (związaną) i „elastyczną” (nie związaną). Przy budowie sztywnej/związanej dodaje się do fug, podsypki i warstwy nośnej materiały zawierające substancje wiążące, przy elastycznej/nie związanej – materiały nie zawierające substancji wiążących. Istnieje również wariant „półsztywny” (połączenie nie związanej podbudowy ze sztywnym fugowaniem) przeznaczony do dróg i placów o niewielkich obciążeniach użytkowych (strefy ruchu pieszego itp.). W tym przypadku tworzy się kombinację ze związanej podsypki na nie związanej warstwie nośnej oraz związanej fugi. Problematyczna w tym układzie jest ustępująca (sprężynująca) podbudowa w stosunku do sztywnych fug. Z tego powodu, konstrukcja taka może mieć zastosowanie jedynie w przypadku niewielkich obciążeń ruchomych, które nie uszkodzą związanych fug.
Przy planowaniu i wykonawstwie ulic, dróg i placów – należy przestrzegać następujących zasad:
Przy sztywnej budowie, okładzina brukowa i płyty układane są w zaprawie hydraulicznie wiążącej na sztywnej warstwie nośnej. Wcześniej stosowano nieprzepuszczające wodę warstwy betonowe lub sztywne warstwy nośne. Obecnie preferuje się wodoprzepuszczalne drenażowe warstwy betonowe lub asfalt drenażowy. Zaprawa również powinna być wodoprzepuszczalna. Nie dotyczy to zaprawy fugowej. Kamienie należy układać wtedy w równomiernych, odpowiednio dużych odstępach. Niektóre płyty z bloczków betonowych posiadają specjalne wypustki dystansowe, które umożliwiają tworzenie równomiernych spoin, bez konieczności wyjątkowo dokładnego i precyzyjnego układania.
Wypełnianie spoin może odbywać się również za pomocą sztywnej zaprawy fugowej. Poprzez kombinację „sztywna podbudowa” i „sztywne fugowanie” – powstaje monolityczny system, odporny na największe obciążenia.
Systemy sztywne posiadają właściwości odkształcania się w zależności od obciążeń. Wygięcia mogą jednak osiągać jedynie niewielkie wartości, ponieważ zaprawy cementowe posiadają małą odporność na wyginanie (ok. 0,1 do 0,2 mm/m).
Ze względu na różnego rodzaju obciążenia (użytkowe, termiczne), niehomogeniczną konstrukcję okładziny brukowej oraz różne odporności na zginanie i powstające w ten sposób wewnętrzne naprężenia, nie do uniknięcia jest powstawanie rys. Nie prowadzą one jednak do uszkodzenia okładziny brukowej.
Kostka brukowa granitowa, układana w zaprawie hydraulicznie wiążącej (chudy beton).
Układanie kostki brukowej z elastyczną podbudową, na podłożu żwirowo – piaskowym.
Płyty brukowe betonowe układane w betonowej warstwie nośnej.
Wypłukane wypełnienie na skutek czyszczenia mechanicznego.
Przesunięta okładzina na skutek brakującego wypełnienia i odpowiednio wysokich obciążeń użytkowych.
Zniszczona fuga, jako efekt kombinacji sztywnego wypełnienia i elastycznego podłoża przy wysokich obciążeniach użytkowych.
Przyczyny uszkodzeń
Stosowana od dawna elastyczna metoda układania kostki brukowej tylko w ograniczonym zakresie odpowiada dzisiejszym wymogom użytkowym. Poprzez stałe nasilanie się obciążeń (samochody ciężarowe, autobusy) – okładziny elastyczne znajdują się często w opłakanym stanie. Stosowanie maszyn czyszczących, które odsysają nie związane wypełnienie spoin (piasek, żwir itp.) – ułatwia przedostawanie się wody do środka, a przez to długotrwałe niszczenie całości konstrukcji. Dochodzi do takich uszkodzeń jak: wgłębienia, osiadanie, poluzowanie się i przesuwanie kamieni. Aby im zapobiec, w obszarach narażonych na wysokie obciążenia użytkowe, należy układać kamienie przy pomocy odpowiedniej zaprawy, mocując je do związanej warstwy nośnej. Fugowanie powinno odbywać się przy użyciu bardzo wytrzymałej, hydraulicznie wiążącej zaprawy fugowej lub zaprawy na bazie żywic reaktywnych.
Budowa elastyczna
Powstawanie luk i przesuwanie się okładziny, spowodowane czyszczeniem i wysokimi obciążeniami użytkowymi w przypadku podłoży elastycznych.
Kostka brukowa
Obok płyt z bloczków betonowych, posiadających wytrzymałości określone normą DIN, jedną z najstarszych metod utwardzania dróg jest bruk z obrobionego i nie obrobionego kamienia naturalnego.
Przy wykonywaniu okładziny brukowej w obszarach zewnętrznych należy unikać kamieni naturalnych podatnych na wietrzenie.
Okładzina brukowa z kamienia naturalnego o wysokiej wytrzymałości, na odcinkach dróg o wzmożonym ruchu.
Wytrzymałość kamieni naturalnych na obciążenia
Budowa sztywna
Kostka brukowa
Aktualne przepisy, takie jak RSTO, przewidziane są dla konstrukcji elastycznych. Ze względu na brak sprężystości konstrukcji sztywnych oraz ich wrażliwość przy osiadaniu, zaleca się stosowanie wyższych wymagań i większych grubości warstw.
Dane według RSTO.
Konstrukcja dla lekkich i średnich obciążeń
Konstrukcja dla średnich i dużych obciążeń
Konstrukcja brukowe
Warstwa nośna
Warstwa żwiru/tłucznia, ubita/zagęszczona, przy lekkim lub średnim obciążeniu.
Sztywna warstwa nośna (beton), dla średnich i dużych obciążeń.
Podsypka
8 – 10 cm zaprawy drenażowej, podsypka ze żwiru/ tłucznia przy lekkich lub średnich obciążeniach.
Sopro DM 610
Zaprawa drenażowa
Uwagi: Przy zastosowaniu zaprawy drenażowej Sopro DM jako podsypki na sztywnej warstwie nośnej, wystarczy wykonanie warstwy o grubości 4 – 5 cm.
Mostek sczepny
Dla uzyskania optymalnej przyczepności między podsypką a spodnią stroną kamienia, należy pokryć go podkładem przyczepnym Sopro HSF.
Sopro HSF 748
Podkład przyczepny elastyczny z trasem
Ponieważ pod wpływem oddziaływania temperatury oraz skurczów mogą powstawać pojedyncze mikropęknięcia, podsypka oraz warstwa nośna powinny być wodoprzepuszczalne. Natomiast wypełnienie spoin oraz materiał okładzinowy powinny być wodoszczelne. W budownictwie drogowym należy przestrzegać zasady, że konstrukcja ma stawać się coraz bardziej wodoprzepuszczalna w kierunku od góry do dołu.
Szerokość i głębokość spoin
Aby okładzina zachowała na długo swoją funkcjonalność i odporność na obciążenia, należy odpowiednio zaprojektować i wykonać szerokości i głębokości spoin (2/3 grubości kamienia).
Zapobieganie powstawaniu uszkodzeń: poprzez zastosowanie sztywnej budowy i sztywnego fugowania.
Powierzchnia z kostki brukowej odporna na wysokie obciążenia, spoiny wypełnione wysokowytrzymałą zaprawą do fugowania kostki brukowej Sopro PFM.
Sopro PFM
Zaprawa fugowa do kostki brukowej – wysokowytrzymała
Hydraulicznie wiążąca, wysokowytrzymała zaprawa fugowa do spoinowania okładzin brukowych z kamienia naturalnego.
Zapobieganie powstawaniu uszkodzeń: poprzez zastosowanie sztywnej budowy i sztywnego fugowania.
Wysokowytrzymała okładzina z kształtek betonowych, spoiny wypełnione trasową fugą do kamienia naturalnego Sopro TNF.
Sopro TNF
Zaprawa fugowa z trasem do kamieni naturalnych
Hydraulicznie wiążąca zaprawa fugowa, przystosowana szczególnie do specyfiki brukowych kształtek betonowych ( wyrobów betonowych).
Układ fug dylatacyjnych
Ze względu na powstające pod wpływem temperatury naprężenia, wewnątrz monolitycznej konstrukcji okładziny brukowej, należy właściwie zaprojektować fugi dylatacyjne.
Przy budowie konstrukcji płaskich i rynnowych pokrytych okładziną brukową, płytami betonowymi, brukiem klinkierowym czy kamieniem naturalnym rozmieszczenie fug dylatacyjnych powinno być zgodne ze wskazówkami technicznymi dotyczącymi wzmacniania powierzchni okładzinami z kostki brukowej i płyt. W zależności od materiału okładzinowego należy zachować odstępy od 5 do 8 m.
Przy powierzchniach wykonywanych z płyt betonowych, zwłaszcza w przypadku konstrukcji ciągłych, należy przewidzieć odstęp między fugami dylatacyjnymi ok. 5m, ponieważ obok termicznie uwarunkowanych zmian długości, należy również uwzględnić występujące w betonie skurcze.
W przypadku okładzin z kamienia naturalnego odstępy między fugami dylatacyjnymi mogą wynosić maksymalnie 8 m.
Przy budowie konstrukcji ciągłych (np. perony, rynny itp.) układ fug dylatacyjnych jest szczególnie ważny.
Fugi dylatacyjne
Wypełnianie materiałem elastycznym
Tworzenie fugi dylatacyjnej poprzez wprowadzenie materiału elastycznego (np. konstrukcje rynnowe).
Kształtka gumowa wbudowana jako fuga dylatacyjna w betonową okładzinę brukową.
Elementów fug dylatacyjnych nie należy zalewać zaprawą fugową, ponieważ przestają wówczas spełniać swoją funkcję.
Pokryta fuga dylatacyjna; przeniesienie naprężeń nie jest możliwe, w ten sposób cała konstrukcja narażona jest na uszkodzenia.
Odpryski i rysy powstające na skutek pokrycia fugi dylatacyjnej.
Odpryski na kostce brukowej.
Tworzenie fug dylatacyjnych poprzez nacinanie
Nacinanie okładzin sprawdza się jedynie w przypadku okładzin z kamienia naturalnego, odpornych na wysokie obciążenia. Dzięki nacięciu kamienie osadzone przy fudze dylatacyjnej zachowują swoją stabilność i nie przekrzywiają się.
Nacinanie okładziny po wykonaniu spoin.
Wypełnianie nacięcia elastycznym materiałem.
Kostka brukowa z kamienia naturalnego (powierzchnie dróg)
Kostka z kamienia naturalnego o różnych szerokościach spoin, do wypełnienia za pomocą wysoko wytrzymałej zaprawy do fugowania kostki brukowej Sopro PFM.
Mieszanie zaprawy fugowej mieszadłem.
Proste wypełnianie spoin dzięki doskonałej rozlewności zaprawy fugowej.
Czyszczenie dużych powierzchni przy pomocy maszyny zmywającej.
Czyszczenie mgiełką wodną.
Czyszczenie małych powierzchni packą z gąbką.
Sopro PFM – wysokowytrzymała zaprawa fugowa do kostki brukowej
Cementowa, zawierająca tras, szybkowiążąca i wytrzymała na obciążenia zaprawa fugowa do okładzin z kostki brukowej i kamienia naturalnego, o lekkich, średnich i silnych obciążeniach, CG2 według PN-EN 13888. Niska zawartość chromianów zgodnie z Dyrektywą 2003/53/EWG.
Wypełnianie spoin trasową zaprawą fugową do kamienia naturalnego
Okładzina z betonowej kostki brukowej (rynny)
Dokładne nawilżenie rynny z betonowej kostki brukowej.
Nanoszenie dopasowanej kolorystycznie trasowej zaprawy fugowej do kamienia naturalnego Sopro TNF.
Czyszczenie powierzchni po związaniu zaprawy fugowej mgiełką wodną.
Uwaga: spoiny okładziny z betonowej kostki brukowej nie mogą zostać wypełnione aż do górnej krawędzi, tzn. należy wymyć zaprawę aż do krawędzi ścięcia kostki, tak aby później kostka nie uległa uszkodzeniu.
Odłamanie górnej krawędzi kostki na skutek pełnego wypełnienia spoiny.
Pozostawione wolne, górne powierzchnie spoin w okładzinie z betonowych kostek brukowych.
Sopro TNF – zaprawa fugowa do kamienia naturalnego z trasem
Cementowa, zawierająca tras, szybkowiążąca zaprawa fugowa do spoinowania betonowej kostki brukowej (zwłaszcza konstrukcje rynnowe) o obciążeniach od lekkiego do silnego.
Przepuszczające wodę powierzchnie z kostki brukowej
Aby otrzymać powierzchnię z kostki brukowej przepuszczającą wodę, zaleca się zastosowanie fugi epoksydowej Sopro do kostki brukowej.
Dzięki zastosowaniu piasku kwarcowego o jednolitym uziarnieniu, zaprawa posiada zdolność przepuszczania wody.
Jako podsypkę i powierzchnię nośną należy zastosować materiał o zdolnościach drenażowych, tak aby wodę deszczową odprowadzać do podłoża. Jak napisano w rozdziale 12, w części – Podstawy – rodzaj podsypki i warstwy nośnej należy dobierać w zależności od obciążeń użytkowych.
Poprzez połączenie fugi epoksydowej do kostki brukowej Sopro z zaprawą drenażową Sopro (zaprawa o dużej przepuszczalności wody), uzyskuje się sztywny system całkowicie przepuszczający wodę, który jednocześnie jest odporny na wysokie obciążenia.
Okładzina brukowa na zaprawie drenażowej Sopro, spoiny wykonane zaprawą fugową do kostki brukowej Sopro EPF.
1 – zaprawa drenażowa Sopro DM
2 – podkład przyczepny elastyczny z trasem Sopro HSF
3 – fuga epoksydowa do kostki brukowej Sopro EPF
B – beton wodoprzepuszczalny lub warstwa tłucznia (warstwa nośna)
P – kostka brukowa
Przekrój przez cały system budowy drenażowej.
Zalecenia produktowe
Sopro EPF 594
Fuga epoksydowa do kostki brukowej (dwuskładnikowa) dla lekkich i średnich obciążeń.
Sopro PF 671
Fuga do kostki brukowej (jednoskładnikowa) dla lekkich obciążeń użytkowych (ruch pieszy).
Sopro DM 610
Zaprawa drenażowa.
Układanie i fugowanie klinkieru przepuszczającego wodę
Podłoże
Zaprawy
Sopro DM 610
Zaprawa drenażowa.
Sopro HSF 748
Podkład przyczepny elastyczny z trasem
Fugi
Sopro PF 671
Fuga do kostki brukowej (jednoskładnikowa) dla lekkich obciążeń.
Sopro EPF 594
Fuga epoksydowa do kostki brukowej (dwuskładnikowa) do lekkich i średnich obciążeń.
Sopro HFE 694
Fuga epoksydowa do kostki brukowej (dwuskładnikowa), stosowana przy wysokich obciążeniach, jednakże nie posiadająca właściwości drenażowych.
Wypełnianie spoin fugą epoksydową do kostki brukowej
Nawilżanie wyczyszczonej okładziny, która ma być wypełniona zaprawą fugową.
Dodanie utwardzacza do mieszanki piasku kwarcowego nasyconego żywicą.
Mieszanie dwuskładnikowej fugi epoksydowej do kostki brukowej z dodatkiem wody.
Nanoszenie dwuskładnikowej fugi epoksydowej do kostki brukowej.
Wypełnianie szczelin zaprawą.
Czyszczenie gotowej okładziny z wypełnionymi spoinami.
Sopro EPF – fuga epoksydowa do kostki brukowej, dwuskładnikowa
Dwuskładnikowa, nie zawierająca rozpuszczalników, emulgująca z wodą zaprawa fugowa na bazie żywic reaktywnych, do okładzin z kostki brukowej i kamienia naturalnego w obszarach o lekkim i średnim obciążeniu.